Google
 
Dün; iptal edilmiş bir çektir, Yarın; emre hazır bir senettir, Bugün ise peşin paradır, Bugünden yararlanın. (HZ. MEVLANA)

21 Mayıs 2008 Çarşamba

Yönetim Muhasebesine Giriş

İşletmeler kâr amaçlı olarak çalışan ve faaliyetlerini ve karını devamlı artırmak amacı ile sürdüren kuruluşlardır. Elbette amaç kâr elde etmektir ancak, kara giden yolda işletmelerin faaliyetlerini belirli bir sistematik dahilinde sürdürmesi gerekmektedir. İşletmelerin yönetim faaliyetlerinin de bu amaçlara ulaşmayı sağlayacak şekilde yapılandırmak gerekecektir. Yönetim, farklı fonksiyonlar arasında bir koordinasyonun sağlanmasıdır. İşletmenin her alanında farklı faaliyete ve uzmanlık alanlarına göre fonksiyonel bir yapılanma söz konusudur. İşletmenin temel fonksiyonları arasında planlama, organizasyon, yürütme ve denetleme fonksiyonları yer almaktadır. Bu fonksiyonlar arasında koordinasyonun sağlanması gerekmektedir.

Yönetimin karar alma aşamasında, değişik alternatifleri değerlendirme ve işletme menfaatlerine en uygun seçimi yapması gerekmektedir. Yönetimin karar alması için gerçekçi ve alacağı kararları destekleyici bilgiye sahip olması gerekir. Özellikle karar almayı gerektiren durumun ortaya çıkması ve bu durum ile ilgili alternatiflerin belirlenmesi ile en uygun seçeneğin seçilmesi gerekmektedir. Bu nedenle karar verme;
1. Sorunun tanımı,
2. Sorun gidermeye yönelik faaliyetlerin alternatif yapılma şekli ve
3. Alternatifler arasında en uygun olanın seçimine yönelik bir süreçtir.

En uygun seçeneğin tercih edilmesinde elbette işletme amaçlarına paralellik sağlamak zorunluluğu göz önünde bulundurulacaktır. Amaç sadece karar verme değil, en uygun ve işletmenin genel amaçları doğrultusunda karar vermektir.

Karar verme için işletme yönetiminin karar almayı destekleyici bilgiye sahip olması gerekir. Bilgi, işlenecek ve karar verme için kullanılacaktır. Bu nedenle işletmenin kendi dinamikleri arasında iyi bir bilgi sistemi olmalıdır. Bilgi sistemi, işletme içinde gerçekleşen ve faaliyetler ile ilgili işlemlerin sistematik akışıdır. Yönetimin bilgi ihtiyacı işletmenin büyüklüğü ve faaliyet alanlarına göre değişme göstermektedir. Yönetimin ihtiyaç duyduğu bilgiye ulaşması etkin bir bilgi sisteminin varlığına bağlıdır. Bilgi sistemi, işletme içinde sayısal ve sayısal olmayan bilgilerin toplanması, işlenmesi ve amaçlara uygun olarak raporlanmasını kapsayan bir bütündür. Sayısal tabanlı bilgilerin sayısal olmayan bilgiye göre kesinlik taşıması, diğer bir ifade ile göreceli olmaması daha çok kullanılmasının temel nedenidir.

İşletmelerde bilgi sistemi olarak geçmişten günümüze gelindiğinde muhasebe bilgi sistemi işletmeler için önemli bir onumdadır. Verilecek kararları destekleyici olarak yapılandırılan muhasebe bilgi sistemi, günümüz koşullarında istatistik bilgilerin de kullanılması ile daha kapsamlı hale gelmiştir. Yönetimin her kademesinde verilecek kararların birbirini destekler nitelikte olması gerekmektedir. Bilgi sisteminde veri, işlenerek kullanıma hazır bilgi olarak yönetime sunulmaktadır (raporlama). Bu süreç işletmelerde sadece genel muhasebe fonksiyonu ile yerine getirilememektedir. Yönetim muhasebesi de, yönetimin vereceği kararları destekleyici bilgileri işleyecek ve raporlayacak bir muhasebe disiplini olarak genel muhasebeyi desteklemektedir.

YÖNETİM MUHASEBESİNİN MUHASEBE FONKSİYONU İÇİNDE YERİ

Muhasebe, işletmeler için veri toplayan ve faaliyet sonuçlarını raporlayan bir bilgi sistemidir. Bunun dışında pazarlama araştırması ve yöneylem araştırması da bilgi sitemi için kullanılan tekniklerdir. Ancak muhasebe diğerlerine göre en çok kullanılan ve kapsama alanı da işletmeler için en geniş olan bilgi sistemidir. Muhasebe dışında kalan teknikler, genelde istenildiği zaman kullanılmakta, devamlılık göstermemektedir. Diğer tekniklerin de işlemleri için muhasebe bilgilerini kullanması da muhasebenin önemini ortaya koymaktadır.

Muhasebe, işletmelerde gerçekleşen ve para ile ifade edilen mali nitelikli olayları toplayan, bunları belirli esaslar dahilinde kayıtlara geçirerek sınıflandırarak analiz hazır hale getirmek için özetleyen bir süreçtir. Belgeye dayalı olarak işlemleri kaydetme, sınıflandırma ve özetleme muhasebenin birincil fonksiyonu iken; özetlenen bu bilgilerin analiz ve yorumu da muhasebenin ikincil fonksiyonudur. Muhasebe ile işletme ile ilgili menfaat gruplarına bilgiler raporlanırken (mali tablolar aracılığı ile) işletmenin kendi içinde de bir iç raporlama sistemi ile bilgi akışı sağlanmaktadır. Sağlanan bu bilgiler işletme yönetimin vereceği kararlar için de kullanılacaktır.
İşletme içinde muhasebe fonksiyonu içinde genel muhasebe, maliyet muhasebesi ve yönetim muhasebesi gibi farklı alanlar vardır. İşletmelerde fonksiyonel yapı içerisinde yönetim muhasebesi, genel muhasebe ve maliyet muhasebesini kapsamaktadır. Genel muhasebe vergi kanunları ve diğer yasal düzenlemeler ile şekillendirilirken yönetim muhasebesinde işletmenin amaçları doğrultusunda karar verme eksenli bir yapı söz konusudur. Genel muhasebe yasal sınırlar ve yaptırımlara bağlı iken yönetim muhasebesinde işletme ve yönetimin ihtiyaçları ön plandadır. Genel muhasebe ve yönetim muhasebesi arasındaki farklılıklar aşağıda gösterilmektedir.

Genel Muhasebe ve Yönetim Muhasebesi Arasındaki Temel Farklılıklar

GENEL MUHASEBE

Dışa dönük muhasebedir
Çalışmalar yasal yaptırımlar ile gerçekleştirilmektedir
Geçmişe dönüktür
Kanıtlayıcı ve belgeye dayalı işlem yapılır
Kayıt, sınıflandırma ve özet temel amaç iken analiz ve yorum minimum düzeydedir
Geçmişe dayalı raporlama yapılır (Bilanço ve Gelir Tablosu)
Raporlarda genel nitelikli bilgiler yer almaktadır.

YÖNETİM MUHASEBESİ

İçe dönük muhasebedir
İşletmenin iç dinamikleri ve yöneticinin ihtiyaçları ile çalışmalar gerçekleştirilmektedir
Geleceğe dönüktür.
Kanıtlayıcı olsun ya da olmasın her türlü bilgi kullanılır.
Analiz, en önemli işlevidir.
Karar vermek amacı ile mali tabloların analizi ve geleceğe yönelik raporlar
(pro-forma tablolar) hazırlanır
Raporlarda ayrıntılı bilgiler yer almaktadır.
Genel muhasebe ve yönetim muhasebesi arasında farklılıklar bulunmasına rağmen her iki muhasebe dalı da birbirini desteklemektedir. Genel muhasebe ile elde edilen bilgiler yönetim muhasebesi tarafından da kullanılmaktadır. İşletmenin geçmiş dönemlerdeki faaliyetleri ve bu faaliyetlerin olumlu ya da olumsuz sonuçları ve deneyim işletmenin geleceğe yönelik kararlarında belirleyici olacaktır. Yönetim muhasebesinin genel muhasebeyi kapsamı içine aldığı ve aralarındaki en önemli farklılığın genel muhasebenin yasal yaptırımlara bağlı kalmasından kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Yönetim muhasebesi ve işletmenin diğer fonksiyonları ile ilişkisi incelendiğinde yönetim muhasebesi ile planlama, organizasyon, yürütme ve denetleme fonksiyonları arasında sıkı bir ilişki vardır. Zaten yönetim muhasebesinin de maliyet ve genel muhasebe ile amaçlarını şu şekilde ifade edebiliriz:

İşletme amaçlarına ulaşmak için gereken ve amaca uygun kararı vermek amacı ile,
1. Faaliyetlerin planlanması,
2. Planlanan faaliyetlerin amaca uygun olarak gerçekleştirilmesi için koordineli bir şekilde yürütülmesi,
3. Yürütülen faaliyetlerin hedeflere uygun olarak gerçekleşip gerçekleşmediğini belirlemek için kontrol edilmesi ve
4. Faaliyet sonuçlarının ( olumlu ya da olumsuz) da raporlanmasıdır.

KAYNAK

---------------------------------------------------
Doç. Dr. Sait Kaygusuz, Yönetim Muhasebesi, Uludağ Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Öğretim Üyesi

Hiç yorum yok: