İşletme Fonksiyonları: Üretim, Pazarlama, Finansman.
Genel İşletme Fonksiyonları: Yönetim (Planlama, örgütleme, yöneltme, düzenleştirme, koordinasyon ve denetim) fonksiyonu ile Organizasyon fonksiyonundan oluşur.
İşletmenin Varlıkları ve Kaynakları:
Bir işletme, kurucusu olan sahip ve ortaklarından ayrı bir kişiliğe sahiptir. İşletmenin mal varlığı da sahip veya ortakların mal varlığından ayrıdır. İlk kurulduğu zaman işletmenin mal varlığı, kurucu sahip ve ortakları tarafından işletmeye tahsis edilmiş bulunan varlıklardır. Faaliyetlerine devam edip varlıklarını iyi kullanarak, kar elde ettikçe veya faaliyetler sırasında üçüncü kişilerden borç almak suretiyle işletme, kuruluştaki varlıklarını artırabilir. Bir başka deyişle işletme ilk kurulduğu zaman, işletmenin sahip olduğu tüm varlıkların kaynağı sahip veya ortakların işletmeye tahsis ettiği sermayedir. Sahip veya ortaklar bu sermayeyi (parayı) işletmeye kar olarak geri alabilmek amacıyla vermişlerdir. Eğer varlıklar iyi kullanılırsa, işletmenin elde ettiği kar sahip ve ortakların hakkıdır. Bu karı isterlerse, işletmeden geri alırlar, isterlerse daha sonra almak üzere bir süre için veya tamamen işletmede bırakırlar. O halde sermaye ve kar kavramlarını tanımlarsak ;
SERMAYE, işletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarıdır.
KAR, işletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarında ortaya çıkan artıştır. Eğer sahip veya ortaklar karı geri almayıp işletmede bırakırlarsa, işletmenin faaliyetleri için kullanacağı sermayesi (kaynağı) artmış olacağından, işletme bu yeni kaynağı ya para olarak elinde tutacak, ya da yeni bir varlık almak suretiyle varlıklarını artıracaktır.
İşletme varlıklarını artırmak için üçüncü kişilerden borç alma yoluna da başvurabilir. İşletmenin kendi kişiliği (birinci kişi) ve işletmenin sahip ve ortaklarından (ikinci kişi) farklı bir kaynak sağlayan işletme dışındaki kişiler (üçüncü kişiler) işletmeye borç verdikleri taktirde bu borç miktarı kadar varlıklar üzerinde hak sahibi olurlar. Çünkü işletme aldığı bu borcu ya para olarak varlıkları arasında tutacak ya da faaliyette kullanmak üzere yeni bir makina, teçhizat alacaktır. Öyleyse;
BORÇLAR, üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder.
İşletmenin varlıkları ya sahip veya ortaklarca ya da üçüncü kişilerce finanse edilir. Bir başka deyişle, işletme varlıkları için ya sermaye ya da borçlanmak suretiyle kaynak sağlanır. Her varlığın mutlaka bir kaynağı vardır. Kaynağı olmayan, finanse edilmemiş bir varlık sözkonusu olmayacağına göre işletmenin toplam varlıkları ile toplam kaynakları birbirine eşittir.
Varlıklar ya sermaye ya da borçlanmak suretiyle alınabileceğine göre, toplam kaynaklar, sermaye ve borçlardan oluşmaktadır. O halde aynı eşitliği aşağıdaki şekilde de yazabiliriz.
İşletmenin faaliyetleri sırasında yeni kaynaklar elde etmesi ve bunlarla yeni varlıklar edinmesi ya da kaynaklarla varlıklarında azalmalar olması kaçınılmazdır. Ancak işletme faaliyetlerinin ne derece olumlu olduğunu görebilmek için mutlaka bu değişikliklerin tespit edilmesi ve izlenmesi gerekir. İşte muhasebenin konusu, işletme varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan mali nitelikteki olaylardır.
Muhasebe işletme ile ilgilidir. Ancak İşletmede ortaya çıkan her olayla ilgilenmez. Bir bankanın müdürü, işletme yöneticisini ziyarete geldiyse, bu olay muhasebeyi ilgilendirmez. Ancak banka müdürü ile işletme yöneticisinin yaptıkları konuşma neticesinde işletme bankadan kredi alma hakkını elde edip bu krediyi para olarak bankadan sağladığında işletme borçlanarak kaynaklarını ve varlıklarını artırmış olacağından bu olay muhasebenin konusunu oluşturacaktır.
Hangi olaylar muhasebenin konusunu teşkil eder?
Buradaki kriter şudur. Ortaya çıkan olay, işletme varlıklarında veya kaynaklarında ya da herikisinde birden değişme yaratıyorsa, bu olay para ile ifade edilebilen ve mali nitelik taşıyan bir olaydır ve muhasebe bu tür olaylarla ilgilenir. Bir olayın muhasebeye konu olabilmesi için mali nitelik taşıması ve para ile ifade edilebilmei gerekir.MUHASEBE KAVRAMI
Muhasebenin Tanımı: Muhasebe, bir işletmedeki mali olayların hesaplara ve defterlere geçirilme kurallarını ortaya koyan ve böylece bu olayların sonuçlarının analiz edilip görülmesini sağlayan bilimdir. Bir başka deyişle muhasebe, işletmenin varlıkları ve kaynakları üzerinde değişme yaratan mali nitelikteki ve para ile ifade edilebilen olayların kaydedilmesi, sınıflandırılması, özetlenmesi, analiz edilmesi ve yorumlanmasıdır.
Mali olayların kaydedilmesi, bunların belirli kurallara ve tarih sırasına göre defterlere geçirilip izlenmesidir. Sınıflandırma, tarih sırasına göre kayda alınan bilgilerin aynı özelliğe sahip olanların gruplandırılarak ayrı kümeler halinde toplanmasıdır. Özetleme, belli bir dönem içinde kaydedilip sınıflandırılan bilgilerin raporlar haline getirilerek ilgili kişilerin kullanımına sunulmasıdır.
Muhasebenin; kaydetme, sınıflama ve özetleyerek bu bilgileri raporlar halinde sunma şeklinde yerine getirdiği ilk üç işlev, "defter tutma (Bookkeeping)" olarak tanımlanır. Oysa muhasebe (Accounting), defter tutma yanında özetlenip raporlar halinde sunulan bilgilerin analiz edilmesi ve yorumlanması şeklindeki işlevleri de yerine getirerek muhasebe bilgilerinin ilgili kişilerce kullanılabilir hale gelmesini sağlar. O halde muhasebenin ilk aşaması olan defter tutma, bir işletme hakkındaki muhasebe bilgilerinin toplanıp biraraya getirilmesini ifade ederken, ikinci aşaması, ilgili gruplarca çeşitli kararların alınmasına dayanak olmasını sağlamak üzere çeşitli bilim dallarıyla ilişki kurarak ve bir takım teknikleri kullanarak bu bilgilerin anlamlı ve kullanılabilir olmasını ifade eder. Muhasebenin bir bilim olmasını sağlayan da, ikinci aşamada gerçekleştirdiği işlevlerdir. Buradan anlaşıldığı gibi muhasebe, deter tutmadan daha geniş bir kavramdır ve daha fazla bilgi ve tecrübe gerektirir.
Çeşitli yazarlar muhasebeyi farklı şekillerde tanımlamışlar, bazı tanımlarda muhasebe bir tekniktir, bazılarında bir bilimdir şeklinde ifadeler yer almıştır. Muhasebenin ilk aşaması olan defter tutma bir teknik olarak tanımlanabilirse de, ikinci aşama olan analiz ve yorum yapılırken işletme, ekonomi, istatistik bilimi kurallarına ve çeşitli kantitatif tekniklere başvurmak gerekir. Üstelik bir bütün olarak muhasebe, hukuk ve maliye bilimi ile sıkı bir ilişki içindedir. Muhasebe sosyal bir bilimdir.
Çeşitli kişiler farklı amaçlar nedeniyle işletmeyle ilgilidirler ve işletme hakkında bilgi almak isterler. Bir işletme hakkında, yöneticisinin, ortaklarının kimler olduğu işletmenin ne tür faaliyet gösterdiği, kuruluş yeri, büyüklüğü, pazar payı ve rekabet gücü gibi bilgiler elbette ilgilenen kişiye fikir verecek nitelikte bilgilerdir, ancak çoğu zaman yeterli değildir. Elde edilen niteliksel bilgilerin doğruluğunu tespit etmek ve işletmeyi daha yakından tanımak, karlılık durumu ve mali gücü hakkında fikir sahibi olabilmek için işletme hakkında niceliksel(ölçülebilir) bilgiler elde edilmesi gerekir. İşletme hakkındaki niceliksel bilgilerin, ancak o işletmenin muhasebe verileri ve muhasebe raporlarından görülebilir. Bir işletmenin kendini tanıyabilmesi ve tanıtabilmesi ancak muhasebe ile mümkün olur. Muhasebe bir işletmenin dilidir.
İşletme ile ilgili taraflar(muhasebe bilgilerini kullananlar); yöneticiler, işletme sahibi veya ortaklar, borç para verenler, işletmede çalışanlar, devlet ve tüm kamuoyudur.
ÖRNEK SORULAR
SORU 1. İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarının değer olarak ifade edilmesine ne ad verilir?
A) Aktif B) Kaynak C) Varlık D) Sermaye E) Gelir
Cevap: D) Sermaye
SORU 2. Aşağıdakilerden hangisi muhasebenin temel fonksiyonlarından birisi değildir?
A) Kaydetme
B) Rapor Etme
C) Değerleme
D) Yorumlama
E) Sınıflandırma
Cevap: C) Değerleme
SORU 3. Aşağıdakilerden hangisi genel işletme fonksiyonudur?
A) Üretim fonksiyonu
B) Pazarlama fonksiyonu
C) Finansman fonksiyonu
D) Yönetim fonksiyonu
E) Personel fonksiyonu
Cevap: D) Yönetim fonksiyonu
KAYNAKÇA
------------------------------------------------------------------------------
GÜCENME Ümit, Genel Muhasebe, Uludağ Üniversitesi, Marmara Kitabevi Yayınları, Eylül 2000,BURSA
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder